روش های درمان پرخوری عصبی (بولیمیا) چیست؟

پرخوری عصبی (بولیمیا) چیست؟

پرخوری عصبی یا بولیمیا یکی از اختلالات پیچیده روانی-تغذیه‌ای است که در آن فرد دچار دوره‌های پرخوری کنترل‌نشده می‌شود و سپس برای جبران آن، به روش‌های ناسالمی مانند استفراغ عمدی، روزه‌داری، مصرف ملین‌ها یا ورزش افراطی روی می‌آورد.

این رفتار معمولاً با احساس شرم، پنهان‌کاری و اضطراب همراه است. عوامل ژنتیکی، فشارهای روانی و رژیم‌های سخت غذایی از دلایل اصلی ابتلا به بولیمیا هستند. این اختلال اغلب در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی آغاز می‌شود و نیازمند درمان تخصصی است.

دلایل پرخوری عصبی

پرخوری عصبی (بولیمیا) معمولاً حاصل مجموعه‌ای از عوامل مختلف است و علت واحدی برای آن وجود ندارد. با این حال، برخی فاکتورهای روانی، زیستی و محیطی نقش مهمی در شکل‌گیری این اختلال دارند:

• عوامل ژنتیکی و وراثتی: وجود سابقه‌ی خانوادگی در اختلالات تغذیه‌ای می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
• الگوهای فکری منفی: تصویر بدنی منفی، افکار افراطی درباره وزن، و کمال‌گرایی باعث افزایش رفتارهای ناسالم غذایی می‌شود.
• فشارهای روانی و احساسی: اضطراب، افسردگی یا تجربه تروما (مانند آزار یا طرد شدن) ممکن است منجر به پرخوری احساسی شود.
• تأثیر رسانه‌ها و فرهنگ لاغری: تبلیغات و شبکه‌های اجتماعی که بدن ایده‌آل را فقط لاغر می‌دانند، فرد را به سمت رفتارهای افراطی سوق می‌دهند.
• شرایط پر‌استرس زندگی: تغییرات مهم مانند جدایی، شکست تحصیلی یا شغلی و فشارهای عاطفی می‌توانند محرک شروع پرخوری عصبی باشند.
• الگوگیری از دیگران: مشاهده رفتارهای ناسالم تغذیه‌ای در خانواده یا دوستان، بر شکل‌گیری این اختلال مؤثر است.
• کمبود عزت‌نفس: فرد ممکن است برای جبران احساس بی‌ارزشی، کنترل خود را از طریق غذا خوردن نشان دهد.

علائم بولیمیا

اختلال پرخوری عصبی یا بولیمیا همانند بی اشتهایی عصبی معمولا با علائم متنوعی بروز پیدا می‌کند. این علائم به ‌طور کلی در دو دسته‌ی فیزیکی و رفتاری قابل بررسی هستند و در بسیاری از موارد، ترکیبی از این نشانه‌ها در فرد مبتلا دیده می‌شود.

علائم فیزیکی

علائم فیزیکی بولیمیا اغلب پیامدهای مستقیم رفتارهای جبرانی مثل استفراغ عمدی یا مصرف ملین هستند. مهم‌ترین این نشانه‌ها عبارت‌اند از:

علائم رفتاری

رفتارهای فرد مبتلا به بولیمیا معمولاً در خفا انجام می‌شوند، اما با دقت می‌توان به برخی از آن‌ها پی برد:

• پنهان‌کاری در خوردن: افراد مبتلا اغلب به ‌تنهایی و در خفا غذا می‌خورند و شواهد پرخوری را بلافاصله پاک می‌کنند.
• پرخوری افراطی در مدت کوتاه: خوردن حجم زیادی از غذا در یک وعده، بدون احساس کنترل، یکی از نشانه‌های رایج این اختلال است.
• رفتارهای پاکسازی بلافاصله بعد از غذا: رفتن به دستشویی یا دوش گرفتن درست بعد از غذا خوردن، می‌تواند نشانه استفراغ عمدی باشد.
• استفاده از داروهای ملین و دیورتیک‌ها: حمل مداوم قرص‌های ملین، یا مصرف بی‌رویه‌ی آن‌ها برای دفع کالری‌های اضافه، از رفتارهای جبرانی است.
• الگوهای غذایی نوسانی: رعایت رژیم‌های سخت، روزه‌های طولانی و سپس پرخوری، نشانه‌ای از بی‌ثباتی در الگوی تغذیه فرد است.
• انزوای اجتماعی و خستگی: کاهش ارتباطات اجتماعی، کناره‌گیری از دوستان و خانواده، و بروز نشانه‌های ظاهری خستگی، از نشانه‌های رفتاری هشداردهنده هستند.

چه کسانی بیشتر در معرض پرخوری عصبی هستند؟

پرخوری عصبی بیشتر در میان دختران نوجوان و زنان جوان دیده می‌شود، مخصوصا در دوره‌هایی مثل اواخر نوجوانی، اوایل بزرگسالی یا دوران بارداری.

افرادی که سابقه اختلالات روانی مانند اضطراب، افسردگی یا نوسانات خلقی دارند نیز در معرض خطر بیشتری هستند. همچنین کسانی که اعتماد به نفس پایینی دارند یا از اضافه وزن هراس دارند، بیشتر ممکن است دچار این اختلال شوند. سابقه خانوادگی نیز نقش مهمی در ابتلا دارد.

نحوه تشخیص پرخوری عصبی

برای تشخیص بیماری بولیمیا، پزشک از راهکارهای مختلفی استفاده می‌کند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• صحبت با بیمار درباره عادات غذایی، روش‌های کاهش وزن و علائم فیزیکی
• انجام معاینات فیزیکی
• انجام آزمایش خون و ادرار
• انجام آزمایش‌های مرتبط با وضعیت قلبی همچون الکتروکاردیوگرام
• انجام تست روانشناختی درباره نحوه نگرش شما نسبت به بدن و وزن‌تان

عوارض بولیمیا

پرخوری عصبی می‌تواند یک تهدید جدی برای سلامتی و زندگی فرد محسوب شود. عوارض احتمالی این بیماری عبارتند از:

• عزت نفس منفی و مشکلات در روابط و عملکرد اجتماعی
• کم آبی بدن ، که می تواند منجر به مشکلات عمده پزشکی مانند نارسایی کلیه شود
• مشکلات قلبی مانند ضربان قلب نامنظم یا نارسایی قلبی
• پوسیدگی شدید دندان و بیماری لثه
• پریودهای غایب یا نامنظم در زنان
• مشکلات گوارشی
• اضطراب ، افسردگی ، اختلالات شخصیتی یا اختلال دو قطبی خودزنی و افکار خودکشی

پرخوری عصبی قبل و بعد از جراحی چاقی

پرخوری عصبی، چه پیش از جراحی چاقی و چه پس از آن، می‌تواند روند کاهش وزن و بهبودی را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. افرادی که دچار بولیمیا یا اختلالات خوردن هستند، باید پیش از انجام عمل‌هایی مانند اسلیو معده، از نظر روانی و تغذیه‌ای ارزیابی و درمان شوند. در غیر این ‌صورت، احتمال بازگشت وزن یا بروز ریزه خواری پس از عمل جراحی چاقی بالا می‌رود. ریزه‌خواری اغلب با احساس گناه، اضطراب و کاهش کنترل همراه است و نیاز به مدیریت حرفه‌ای دارد.

درمان بولیمیا

درمان پرخوری عصبی نیازمند یک رویکرد چندجانبه است که هم به جنبه‌های روانی و رفتاری توجه دارد و هم نیازهای تغذیه‌ای و پزشکی فرد را در نظر می‌گیرد. بسته به شدت اختلال، ممکن است ترکیبی از روش‌های زیر برای رسیدن به بهبودی مؤثر باشد:

درمان پزشکی

در موارد شدید که سلامت عمومی فرد در معرض خطر قرار گرفته، ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان باشد. این اقدام می‌تواند به تنظیم وضعیت الکترولیت‌ها، درمان کم‌آبی بدن و جلوگیری از عوارض جدی‌تر کمک کند. همچنین پزشک متخصص با بررسی جامع شرایط جسمی، درمان‌های پزشکی لازم را آغاز خواهد کرد. یکی از راه‌های درمانی، جراحی چاقی است. اگر ساکن تهران هستید، برای درمان آن به بهترین جراح چاقی در تهران مراجعه کنید.

درمان تغذیه‌ای

متخصص تغذیه نقش کلیدی در بازسازی عادات غذایی فرد دارد. با طراحی یک رژیم متعادل و برنامه‌ریزی وعده‌های غذایی منظم، به کاهش پرخوری و کنترل گرسنگی کمک می‌شود. هدف اصلی در این مرحله، بازگرداندن الگوی طبیعی غذا خوردن و جلوگیری از رفتارهای پاکسازی است.

روان‌درمانی

روان‌درمانی به فرد کمک می‌کند تا دلایل روانی پشت رفتارهای غذایی ناسالم را شناسایی کند. روش‌هایی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT) برای اصلاح باورهای غلط درباره بدن، یا درمان مبتنی بر خانواده (FBT) برای حمایت اطرافیان، رایج‌ترین شیوه‌های درمان هستند. در برخی موارد، درمان دیالکتیکی (DBT) نیز برای مدیریت احساسات شدید مؤثر واقع می‌شود.

ارتباط افسردگی با بولیمیا

بین افسردگی و پرخوری عصبی (بولیمیا) رابطه‌ای تنگاتنگ وجود دارد که در بسیاری از بیماران به ‌صورت هم‌زمان دیده می‌شود. افراد مبتلا به بولیمیا اغلب احساساتی مانند ناامیدی، بی‌ارزشی و گناه را تجربه می‌کنند که می‌تواند زمینه‌ساز افسردگی باشد.

از سوی دیگر، افسردگی نیز ممکن است میل به پرخوری یا رفتارهای جبرانی مانند استفراغ را تشدید کند. این دو اختلال در یک چرخه معیوب یکدیگر را تقویت می‌کنند و نیازمند درمان هم‌زمان هستند.

سوالات متداول درباره پرخوری عصبی

کلام آخر

پرخوری عصبی، اختلالی پیچیده و چند وجهی است که هم جنبه‌های جسمی و هم روانی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. آگاهی از علائم و عوامل زمینه‌ساز آن، گامی مهم در مسیر پیشگیری و درمان است.

اگرچه بولیمیا ممکن است زندگی فرد را به شدت مختل کند، اما با مداخله به ‌موقع، حمایت خانوادگی و درمان‌های تخصصی، مسیر بهبود کاملاً قابل دسترسی است. توجه به سلامت روان، نقش کلیدی در بازگشت به یک زندگی متعادل و سالم دارد.