کاهش وزن با جراحی بای پس معده

عمل بای پس معده چیست؟

عمل بای پس معده (به انگلیسی:Gastric bypass surgery) یکی از انواع مختلف جراحی‌های چاقی است که در آن پزشک معده را به دو بخش تقسیم کرده و حدود 80 درصد از حجم آن را از فرآیند هضم غذا حذف می‌کند. در این عمل بر خلاف عمل اسلیو معده، بافت معده از بدن خارج نمی‌شود و به همین دلیل در عمل بای پس امکان بازگشت معده و روده، تحت شرایط خیلی خاص، به حالت اولیه وجود دارد.

در مرحله بعدی پزشک با ایجاد برشی در روده و اتصال آن به معده کوچک جدید، مسیر میان‌بُری ایجاد می‌کند که باعث می‌شود روند جذب کالری کمتر شود. حال ممکن است این سؤال مطرح شود که عمل بای پس، چطور باعث کاهش وزن می‌شود؟ باید بگوییم که تغییر در سیستم گوارش به روش عمل بای پس سبب می‌شود که:

چه افرادی می توانند عمل بای پس معده را انجام دهند؟

برای انجام عمل بای پس، لازم است یکی از ویژگی‌های زیر را داشته باشید:

• شاخص توده بدنی 35 یا بیشتر
• شاخص توده بدنی 30 یا بیشتر و ابتلا به یک بیماری مزمن (مثلاً دیابت نوع 2)
• شاخص توده بدنی 30 تا 34.9 و ناتوانی در کاهش وزن با دارو یا تغییر در سبک زندگی (ورزش، تغذیه، خواب و…)

به جز مواردی که به آن‌ها اشاره کردیم، برای اینکه کاندید مناسبی باشید، باید آمادگی روانی کافی برای ایجاد تغییر در عادت‌های غذایی خود داشته باشید. زیرا به‌ هر حال هر چقدر هم که نتیجه عمل موفقیت‌ آمیز باشد، باز هم باید رژیم غذایی سالمی داشته باشید تا نتیجه رضایت‌بخشی از جراحی چاقی بگیرید.

آمادگی پیش از عمل بای پس معده

برای انجام عمل بای پس معده، اول باید پزشک متخصص جراحی چاقی شما را معاینه کند تا مطمئن شود که کاندیدای مناسبی برای جراحی چاقی هستید. در روند معاینه، پزشک سؤال‌هایی در مورد سابقه پزشکی و داروهایی که استفاده می‌کنید، از شما می‌پرسد و آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون، سونوگرافی از کیسه صفرا و… برای اطمینان از سلامت جسمانی برای انجام جراحی، از شما گرفته می‌شود.

در این مرحله بهترین جراح بای پس معده باید مطمئن شود که ورزش و رژیم غذاییتان کارساز نبوده و مشکل چاقی سلامت شما به خطر انداخته است. سپس با توجه به ارزیابی شاخص توده بدنی (BMI) و شرایط سلامتی شما جراح تعیین می‌کند که آیا برای جراحی چاقی و عمل بای پس معده مناسب هستید یا خیر. در صورتی‌ که کاندیدای جراحی بای پس باشید باید:

1. از چند هفته قبل از روز عمل، استعمال دخانیات (مصرف سیگار یا…) و الکل را کنار بگذارید.
2. مصرف داروهای رقیق‌کننده خون مانند آسپرین، ایبوپروفن، وارفارین و… را متوقف کنید.
3. کمتر غذای فراوری شده و فست‌فودی استفاده کنید و پرخوری نکنید.
4. با تأیید پزشک خود مولتی‌ ویتامین مصرف کنید.
5. مصرف کربوهیدرات (نان، سیب‌زمینی یا پاستا)، قند و چربی را کاهش دهید؛ زیرا در این دوره باید میزان کالری دریافتی کنترل شود.

انواع عمل بای پس معده کدام است؟

جراحی بای پس معده انواع مختلفی دارد که هر کدام در جزئیات، کمی متفاوت هستند. در بخش بعدی روش‌های مختلف عمل بای پس را بررسی می‌کنیم.

جراحی مینی بای پس معده

عمل مینی بای پس معده که از آن با نام بای پس تک آناستوموزی نیز یاد می‌شود، روشی است که در آن فقط یک اتصال (پیوند) بین معده کوچک‌تر شده و روده کوچک، ایجاد می‌شود. در واقع در این روش، غذا دیگر از دوازدهه و ابتدای روده کوچک عبور نمی‌کند و بلافاصله به بخش انتهایی روده کوچک وارد می‌شود. این عمل نسبت به روش‌ کلاسیک، زمان کمتری می‌برد.

عمل بای پس کلاسیک معده یا Roux-en-Y

نوع رایج‌تر عمل بای پس معده، نوع کلاسیک آن است که در آن در واقع یک کیسه معده کوچک‌تر ایجاد می‌شود؛ سپس قسمت اول روده کوچک (اثنی‌عشر) برش داده شده و بخش انتهایی آن به معده کوچک جدید پیوند زده می‌شود. در ادامه، انتهای دیگر روده کوچک به بخش دیگر معده متصل می‌شود. در نتیجه پزشک در عمل بای پس کلاسیک دو اتصال جدید در ساختار سیستم گوارش ایجاد می‌کند.

جراحی بای پس معده با تکنیک ساسی

این عمل ترکیبی است، یعنی از هر دو تکنیک اسلیو معده و بای پس در آن استفاده می‌شود. به عبارت دیگر، در این روش، پزشک ابتدا بخشی از معده را جدا و از بدن خارج می‌کند و سپس با ایجاد دو مسیر جدید در سیستم گوارش و اتصال بین بخش انتهایی روده و معده کوچک شده، به کاهش وزن شما کمک می‌کند.

جراحی بای پس معده ساسج بای پس single anastomosis sleeve–jejunal (SASJ)

جراحی ساسج بای پس نیز همانند روش ساسی روش ترکیبی جدیدی از دو روش اسلیو معده و مینی بای پس است که در آن از لاپاروسکوپی استفاده می‌شود. در واقع در ابتدا جراحی اسلیو و سپس بای پس بر روی بیمار انجام می‌شود. این جراحی به نوعی اصلاح شده روش SASI است و در این عمل امکان بروز مشکل کمبود مواد مغذی بدن و سوءتغذیه، کمتر است.

چرا عمل بای پس معده انجام می‌شود؟

دلایل مختلفی برای انجام جراحی بای پس معده وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نیاز به دستیابی به وزن ایده‌آل در زمان کم برای کسانی که سلامت جسمانی‌شان به خطر افتاده است؛
• کاهش وزن قابل توجه برای کسانی که از ورزش و رژیم غذایی جواب نگرفته‌اند؛
• لزوم برطرف کردن چاقی برای رفع مشکلات سلامتی مانند دیابت نوع 2، آپنه خواب، بیماری‌های قلبی – عروقی، فشارخون بالا، آرتریت، کبد چرب، آسم و ناباروری؛
• بهبود کیفیت زندگی، افزایش سطح انرژی، بهبود تحرک و فعالیت‌های بدنی؛
• افزایش اعتماد به‌ نفس.

مزایا و معایب بای پس معده

در جدول زیر مزایا و معایب عمل بای پس معده را برایتان مشخص کرده‌ایم:

مزایا	معایب
کاهش وزن اولیه سریع	تغییر در آناتومی و ساختار دستگاه گوارش
کاهش مشکلات سلامتی مرتبط با چاقی	پیچیدگی عمل و نیاز به جراح ماهر و متخصص
کنترل و بهبود بیماری مرتبط با چاقی (بیماری دیابت نوع دوم یا بیماری‌های مفصلی و قلبی)	امکان بروز سندرم دامپینگ (استفراغ، اسهال و ضعف بدنی)
افزایش اعتماد به‌ نفس و بهبود کیفیت زندگی	محدود شدن رژیم غذایی
افزایش تحرک و انجام امور روزمره بدون مشکل	امکان کمبود جذب ویتامین و مواد معدنی و مغذی

برای اطلاعات بیشتر درباره مقایسه اسلیو معده و بای پس مقاله مربوطه را با دقت مطالعه کنید.

هزینه عمل بای پس معده

هزینه‌ عمل بای پس معده تحت تأثیر عوامل مختلفی است، از جمله:

• روش جراحی بای پس؛
• محل و شهر انجام عمل؛
• تجربه و مهارت جراح؛
• هزینه‌های جانبی (آزمایش‌های قبل از عمل، داروها و مراقبت‌های بعد از عمل) و امکانات مرکز درمانی مربوطه.

به همین علت، بهتر است برای اطلاع دقیق از هزینه عمل، حتماً به مطب بهترین جراح چاقی در تهران مراجعه کرده و بعد از بررسی شرایط و انتخاب روش مناسب عمل بای پس هزینه دقیق به شما اعلام شود.

مراقبت های بعد از بای پس معده

• در روزهای اول درد بیشتر است؛ به همین خاطر حتماً مسکن‌های تجویزشده را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
• در چند روز اول، فقط مایعات (قهوه و چای بدون کافئین، شیر بدون چربی، سوپ رقیق، آبگوشت و آب‌میوه طبیعی) مصرف کنید. به‌مرور می‌توانید غذای نرم و پوره به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
• کم‌‌کم پیاده‌روی‌های کوتاه را شروع کنید تا بدن سریع‌تر ریکاوری شود.
• بعد از چند هفته می‌توانید غذاهای جویدنی (مثلاً تخم‌مرغ آب پز، گوشت بدون چربی چرخ شده یا مرغ، ماهی سفید پخته، میوه‌های تازه بدون پوست یا میوه‌های کنسرو شده مانند هلو و گلابی و سبزیجات پخته و خرد شده) را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. یادتان باشد که رعایت رژیم غذایی بعد از بای پس معده بسیار مهم است و باید غذا را در وعده‌های کوچک میل کنید تا معده دچار شوک نشود.
• غذاهای پر ادویه مصرف نکنید.
• از انجام فعالیت‌های ورزشی شدید و بلند کردن اشیا سنگین در شش هفته اول بعد از جراحی، اجتناب کنید.
• در صورت لزوم و زیر نظر پزشک، مولتی‌ویتامین مصرف کنید.

تقریباً بعد از دو ماه و با تأیید جراح خود، می‌توانید مصرف غذاهای جامد دیگر را شروع کنید. البته حواستان باشد که حتماً بر اساس رژیم غذایی که پزشک داده عمل کنید و از پرخوری کردن بپرهیزید. این موارد تنها بخشی از مهمترین مراقبت های بعد از عمل بای پس معده است که باید رعایت کنید؛ برای اطلاعات بیشتر مقاله مربوطه را با دقت مطالعه کنید.

خطرات و عوارض عمل بای پس معده

جراحی بای پس در کاهش وزن تأثیر به سزایی دارد؛ اما مانند همه جراحی‌ها، عمل بای پس معده هم می‌تواند با عوارض همراه باشد. بعضی از عوارض عمل بای پس عبارتند از:

• سوءتغذیه ناشی از کمبود ویتامین و مواد مغذی
• سندرم دامپینگ
  • نوع اول: تخلیه زودهنگام 15-20 دقیقه بعد از غذا خوردن با علائمی مثل نفخ و گرفتگی شکم، حالت تهوع، تپش قلب، تعریق، سرگیجه یا غش.
  • نوع دوم: تخلیه دیرهنگام (یک تا سه ساعت پس از مصرف غذا با علائم گرسنگی، گیجی، خستگی، تعریق، تپش قلب، لرزش و غش.)
• نشت معده و پریتونیت یا التهاب صفاق با علائم تب، درد شکمی، کمر درد، فشار لگنی، سکسکه، ضربان قلب سریع و بی‌قراری)

اگر هر یک از این علائم را پس از انجام عمل بای پس معده تجربه کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

سوالات متداول

جمع بندی

همان‌طور که دیدید، عمل بای پس زمانی انجام می‌شود که فرد با وجود رژیم غذایی و ورزش، قادر به کاهش وزن نیست و حتی اضافه ‌وزن سلامتی‌ جسمی او را به خطر انداخته است. جراحی بای پس ممکن است با عوارض جانبی نیز همراه باشد که البته با انتخاب پزشک متخصص ماهر و مناسب، می‌توانید از بروز این عوارض تا حد زیادی جلوگیری کنید.

فراموش نکنید که عمل بای پس بدون تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی نمی‌تواند معجزه کند و بهترین و پایدارترین نتیجه فقط زمانی به دست می‌آید که در عادت‌های غذایی خود تجدید نظر کنید. اگر هنوز هم درباره فرآیند جراحی بای پس سؤال دارید و می‌خواهید مطمئن شوید که کاندیدای مناسبی برای انجام عمل هستید، می‌توانید با تعیین وقت قبلی به مطب دکتر ناصر ملک پور مراجعه کنید.