چاقی نه تنها زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌های متابولیکی و مزمن است، بلکه نقش مهمی در افزایش احتمال تشکیل سنگ کلیه نیز ایفا می‌کند. تغییر در ترکیب ادرار، کاهش سطح سیترات، افزایش دفع کلسیم و اسیدی شدن pH از جمله عواملی هستند که در افراد چاق بیشتر دیده می‌شوند و همگی می‌توانند منجر به ایجاد سنگ‌های کلیوی گردند.
از سوی دیگر، اگرچه جراحی لاغری راه‌حلی مؤثر برای کاهش وزن محسوب می‌شود، اما برخی انواع آن، مخصوصا بای‌پس معده، خود می‌توانند احتمال بروز سنگ کلیه را افزایش دهند. در این مقاله به بررسی این ارتباط چاقی و سنگ کلیه می‌پردازیم.
ارتباط چاقی و سنگ کلیه
چاقی می‌تواند با چندین مکانیزم به افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه منجر شود. در ادامه به بررسی عوامل اصلی ارتباط بین چاقی و تشکیل سنگ کلیه می‌پردازیم:
- چاقی؛ عاملی خطرناک: افرادی که دارای شاخص توده بدنی (BMI) بالاتر هستند، در مقایسه با کسانی که وزن طبیعی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به سنگ کلیه قرار دارند. این ارتباط به دلیل تغییرات متابولیکی و تغذیه‌ای است که با چاقی همراه است.
- عوامل متابولیکی: چاقی باعث بروز ناهنجاری‌های متابولیکی مانند مقاومت به انسولین و دیس لیپیدمی می‌شود. این اختلالات می‌توانند بر سیستم ادراری تأثیر بگذارند و دفع کلسیم از طریق ادرار را افزایش دهند، که در نهایت موجب تشکیل سنگ‌های کلیوی می‌شود.
- مشکلات تغذیه‌ای: چاقی معمولاً با عادات غذایی ناسالم مانند مصرف زیاد سدیم، غذاهای فرآوری‌شده و نوشیدنی‌های شیرین همراه است. این غذاها باعث افزایش دفع کلسیم و تشکیل سنگ‌های کلیه می‌شوند. به ویژه مصرف زیاد نمک می‌تواند خطر سنگ کلیه را افزایش دهد.
برای دریافت مشاوره رایگان و استعلام هزینه جراحی چاقی فرم زیر را پر کنید.
چاقی چگونه باعث ایجاد سنگ کلیه می شود؟
چاقی می‌تواند از طرق مختلفی منجر به ایجاد سنگ کلیه شود که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:
- افزایش دفع کلسیم در ادرار: افزایش دفع کلسیم از طریق ادرار یکی از مشکلات شایع در میان افرادیست که اضافه وزن دارند. این موضوع می‌تواند بطور مستقیم در تشکیل سنگ کلیه موثر واقع شود. مقاومت به انسولین و تغییرات در متابولیسم ویتامین D از دلایل احتمالی این افزایش دفع کلسیم هستند.
- تغییر PH ادرار: چاقی ممکن است باعث اسیدی‌تر شدن pH ادرار شود که این شرایط، برای تشکیل سنگ‌های اسید اوریکی مناسب است. این تغییرات به دلیل اختلالات متابولیک و ناهنجاری‌های مربوط به چاقی رخ می‌دهند.
- کاهش سطح سیترات: سیترات یک ماده بازدارنده طبیعی است که مانع از تشکیل سنگ کلیه می‌شود. چاقی می‌تواند سیترات در ادرار را کاهش داده و منجر به افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه گردد. این کاهش به دلیل مشکلات متابولیکی مرتبط با چاقی است.
- کم‌آبی بدن: افراد چاق اغلب دچار کم‌آبی بدن می‌شوند که باعث غلیظ شدن ادرار و در نهایت تشکیل سنگ‌های کلیه خواهد شد. همچنین، شرایطی مانند دیابت و فشار خون بالا که در افراد چاق شایع می‌باشد، ممکن است باعث مصرف داروهایی شود که به کم‌آبی بدن دامن می‌زند.
تاثیر جراحی لاغری بر سنگ کلیه
جراحی لاغری می‌تواند تأثیرات مهمی بر کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه در افراد چاق داشته باشد. با کاهش وزن و بهبود ادامه متابولیک، این نوع جراحی‌ها می‌توانند به طور غیرمستقیم خطر تشکیل سنگ‌های کلیه را کاهش دهند. در اینجا به دو روش اصلی جراحی لاغری که ممکن است بر سنگ کلیه تاثیر بگذارند، می‌پردازیم.
درمان سنگ کلیه با جراحی اسلیو معده
جراحی اسلیو معده یکی از روش‌های محبوب کاهش وزن است که در آن بخشی از معده برداشته شده و معده به شکل لوله‌ای باریک درمی‌آید. این کاهش حجم معده باعث می‌شود فرد کمتر غذا بخورد و در نتیجه کالری کمتری جذب کند.
علاوه بر کاهش وزن، این جراحی می‌تواند به بهبود وضعیت متابولیک و کاهش مقاومت به انسولین کمک کند، که خود عامل مهمی در کاهش خطر سنگ کلیه است. افراد بعد از جراحی اسلیو معده، با کاهش وزن و بهبود فرآیندهای متابولیک، به طور طبیعی خطر تشکیل سنگ‌های کلیه را کاهش می‌دهند.
درمان سنگ کلیه با جراحی بای پس معده
در جراحی بای پس معده ، بخش‌هایی از معده و روده کوچک حذف می‌شود و فرآیند جذب کالری کاهش می‌یابد. این روش علاوه بر کاهش وزن، می‌تواند تاثیر مستقیمی بر بهبود عملکرد کلیه‌ها داشته باشد. کاهش وزن ناشی از بای پس معده به کاهش حساسیت به انسولین و بهبود متابولیسم کمک می‌کند، که در نهایت می‌تواند منجر به کاهش خطر سنگ کلیه شود.
این جراحی همچنین به افرادی که شاخص توده بدنی بالای ۳۵ دارند، کمک می‌کند تا از طریق کاهش وزن و اصلاح عملکرد متابولیک، خطر تشکیل سنگ‌های کلیه را کاهش دهند.
چرا دکتر ناصر ملک پور؟!
12 سال هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی
چاپ 61 مقاله علمی پژوهشی و 2 جلد کتاب
پایه‌گذار رشته فلوشیپ لاپاروسکوپی
بیش از 10/000 جراحی موفق و جراحی چاقی
پیشگیری و درمان سنگ کلیه پس از جراحی لاغری
پس از جراحی چاقی ، توجه به نکات زیر جهت پیشگیری و درمان سنگ کلیه بسیار ضروری است:
- مصرف آب کافی برای رقیق کردن ادرار و جلوگیری از تشکیل سنگ‌ها حیاتی است.
- افراد باید روزانه حداقل 8 تا 10 لیوان آب بنوشند.
- پرهیز از مصرف زیاد مواد غذایی حاوی اگزالات مانند اسفناج، چغندر، و برخی آجیل‌ها.
- مصرف متعادل کلسیم و پروتئین‌ها به منظور جلوگیری از افزایش تجمع مواد معدنی در کلیه‌ها.
- در صورت نیاز، پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش تشکیل سنگ کلیه تجویز کند.
- انجام آزمایش‌های دوره‌ای ادرار و خون برای نظارت بر سلامت کلیوی و تشخیص زودهنگام هرگونه تغییر نامطلوب.
- فعالیت بدنی منظم و حفظ وزن سالم به منظور کاهش خطر بیماری‌های متابولیکی که می‌توانند به سنگ کلیه منجر شوند.
- مشورت با متخصصان تغذیه برای تنظیم یک برنامه غذایی مناسب که هم به حفظ وزن کمک کند و هم خطر تشکیل سنگ کلیه را کاهش دهد.
چاقی یا لاغر؟! نمیدونی؟
سوالات متداول درباره سنگ کلیه بعد از جراحی لاغری
بدلیل تغییرات بدن در جذب و دفع مواد مغذی، ممکن است در برخی موارد خطر تشکیل سنگ کلیه پس از جراحی چاقی نیز وجود داشته باشد اما با رعایت نکات تغذیه‌ای، مصرف آب کافی و رعایت دستورات پزشک این موضوع قابل پیشگیری می‌باشد.
نمی‌توان گفت که همه افراد پس از جراحی لاغری دچار این معضل می‌شوند اما آگاهی از احتمال بروز آن می‌تواند به اتخاذ اقدامات پیشگیرانه کمک کند.
درمان سنگ کلیه بعد از جراحی کاهش وزن با درمان سنگ کلیه در حالت عادی هیچ تفاوتی ندارد.
کلام آخر
در نهایت باید به این نکته توجه داشت که چاقی و جراحی‌های لاغری هر دو می‌توانند به شکل‌های مختلفی در تشکیل سنگ کلیه نقش داشته باشند. چاقی با تغییرات متابولیکی و جراحی لاغری با تاثیرگذاری بر جذب مواد مغذی و دفع ادرار، هر کدام می‌توانند زمینه‌ساز ایجاد سنگ شوند.
بنابراین، پیشگیری از سنگ کلیه در این افراد نیازمند رویکردی جامع است که شامل مدیریت صحیح تغذیه، نوشیدن آب کافی، پیگیری منظم پزشکی و مشاوره تخصصی باشد. شناخت ارتباط چاقی و سنگ کلیه می‌تواند به افراد کمک کند تا با آگاهی بیشتر از سلامت کلیوی خود مراقبت کنند.
مشاوره حضوری با دکتر ناصر ملک پور
اگر برای عمل اسلیو معده و یا سایر جراحی‌های چاقی قصد مراجعه به مطب دکتر ناصر ملک پور (فوق تخصص جراحی لاپاراسکوپی) را دارید، می‌توانید به آدرس زیر مراجعه کنید.
تهران – سعادت‌آباد، بالاتر از میدان شهرداری، بلوار جوریکی، برج تشریفات، ساختمان شمالی، طبقه3 واحد ۱۲
