فتق مری و درمان آن (فتق هیاتال)

فتق مری چیست؟

فتق مری زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از معده از طریق سوراخ دیافراگم به سمت بالا و داخل قفسه سینه حرکت می‌کند. این وضعیت باعث می‌شود عملکرد طبیعی اسفنکتر مری مختل شده و اسید معده راحت‌تر به مری بازگردد. در نتیجه فرد ممکن است دچار سوزش سردل، درد قفسه سینه یا احساس سنگینی در شکم شود. فتق هیاتال معمولا به دو نوع لغزنده و پارا ازوفاژی تقسیم می‌شود که هرکدام شدت و علائم خاص خود را دارد.

فتق مری خطرناک است؟

این نوع در بیشتر موارد خطرناک نیست و بسیاری از افراد بدون آنکه متوجه باشند، سال‌ها با این عارضه زندگی می‌کنند. با این حال، در بعضی از افراد ممکن است فتق باعث بازگشت اسید معده به مری و ایجاد رفلاکس شدید، التهاب یا زخم در پوشش داخلی مری شود.در موارد نادر، بخشی از معده ممکن است در قفسه سینه گیر کند و جریان خون آن مختل شود که نیاز به درمان فوری دارد. بنابراین، شدت خطر فتق مری به نوع و اندازه آن بستگی دارد و بررسی توسط جراح لاپاراسکوپی در تهران برای جلوگیری از عوارض احتمالی ضروری است.

بیشتر بدانید: فتق ناف

علائم فتق مری

علائم فتق مری بسته به اندازه و نوع آن می‌تواند متفاوت باشد. برخی از افراد ممکن است هیچ نشانه‌ای نداشته باشند، در حالی‌ که بعضی‌ها علائم آزاردهنده‌ای را تجربه می‌کنند. از جمله شایع‌ترین علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

بیشتر بدانید: مش در جراحی فتق

چه عواملی باعث تشدید فتق مری می شوند؟

عوامل مختلفی می‌تواند باعث تشدید فتق مری شود یا علائم آن را تشدید کند. آشنایی با این عوامل کمک می‌کند تا بتوانید از بروز ناراحتی‌های بیشتر جلوگیری کنید:

• چاقی و اضافه وزن: فشار زیاد چربی‌های شکمی روی دیافراگم می‌تواند فتق را بدتر کند.
•  بلند کردن اجسام سنگین: این کار باعث افزایش فشار داخل شکم و تشدید بیرون‌زدگی معده می‌شود.
• یبوست مزمن: زور زدن مداوم هنگام دفع، فشار زیادی به ناحیه شکم وارد می‌کند.
• سرفه‌های طولانی یا مزمن: سرفه‌های شدید مکرر، عضلات دیافراگم را ضعیف می‌کند.
• غذا خوردن زیاد یا سریع: پر شدن بیش از حد معده علائم رفلاکس و فتق را افزایش می‌دهد.
• سیگار کشیدن: باعث شل شدن عضلات مری و افزایش بازگشت اسید می‌شود.
• افزایش سن: با افزایش سن، بافت‌های اطراف دیافراگم ضعیف‌تر شده و احتمال فتق بیشتر می‌شود.

نحوه تشخیص فتق مری

برای تشخیص فتق مری معمولا پزشک با بررسی علائم بیمار و انجام چند آزمایش ساده می‌تواند به نتیجه برسد. در ابتدا ممکن است معاینه فیزیکی و پرسش درباره علائم گوارشی انجام شود. اما برای تایید تشخیص، روش‌های تصویربرداری مانند رادیوگرافی با بلع باریم یا آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی استفاده می‌شود.

در برخی موارد نیز تست فشارسنجی مری (مانومتری) یا پایش اسید معده (pH متری) برای ارزیابی دقیق‌تر عملکرد مری به کار می‌رود. این بررسی‌ها به متخصص کمک می‌کند نوع و شدت فتق را مشخص کرده و مناسب‌ترین روش درمان را انتخاب کند.

درمان فتق مری چگونه است؟

درمان فتق هیاتال بسته به نوع و شدت آن متفاوت خواهد بود و هدف اصلی، کاهش علائم و جلوگیری از عوارض احتمالی است. در ادامه با روش‌های مختلف درمان این نوع فتق، از دارودرمانی تا جراحی و تغییر سبک زندگی، آشنا خواهید شد:

دارو برای درمان فتق مری

در بیشتر موارد، دارو برای درمان فتق مری اولین مرحله درمان است و هدف از آن کاهش ترشح اسید معده، تسکین علائم و جلوگیری از آسیب به مری است. پزشک بسته به شدت بیماری، ممکن است یکی یا چند نوع از داروهای زیر را تجویز کند:

• مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs): داروهایی مانند امپرازول، پنتوپرازول، اس امپرازول و لانسوپرازول که با کاهش ترشح اسید معده، رفلاکس و سوزش سردل را کنترل می‌کند.
• داروهای مسدودکننده گیرنده H2: داروهایی مثل رانیتیدین، فاموتیدین و سایمتیدین اثر خفیف‌تری از PPIs دارد؛ اما برای کنترل علائم خفیف‌تر موثر است.
• آنتی‌اسیدها: آلومینیوم هیدروکسید، منیزیم هیدروکسید و کلسیم کربنات که با خنثی کردن سریع اسید معده، سوزش و ناراحتی را کاهش می‌دهد، از گزینه‌های موثر است.
• داروهای تقویت‌کننده حرکات گوارشی: مانند متوکلوپرامید یا دومپریدون که به تخلیه سریع‌تر معده کمک کرده و احتمال بازگشت اسید به مری را کاهش می‌دهد.

عمل جراحی فتق هیاتال

درمان فتق هیاتال با ورزش

ورزش به طور مستقیم در درمان فتق مری موثر نیست، اما می‌تواند نقش حمایتی در بهبود علائم داشته باشد. انجام فعالیت‌های سبک مانند پیاده‌روی، تمرینات تنفسی و حرکات کششی ملایم باعث تقویت عضلات دیافراگم و کاهش فشار شکمی می‌شود. البته باید از حرکات سنگین یا تمریناتی که منجر به زور زدن و افزایش فشار در شکم می‌شود، پرهیز کرد. بنابراین ورزش مناسب می‌تواند مکمل خوبی برای درمان دارویی، تغییر سبک زندگی و حتی درمان فتق بدون جراحی باشد؛ اما نه جایگزین آن‌ها.

پیشگیری از فتق مری

برای پیشگیری از فتق مری، رعایت چند عادت ساده اما موثر در زندگی روزمره می‌تواند نقش مهمی داشته باشد. نکات زیر به کاهش فشار بر دیافراگم و جلوگیری از بروز این عارضه کمک می‌کند:

• اضافه وزن فشار زیادی به معده و دیافراگم وارد می‌کند. بنابراین سعی کنید وزن خود را محدوده نرمال نگه دارید.
•  پرخوری باعث افزایش فشار داخل شکم می‌شود. بنابراین سعی کنید از این کار تا حد امکان پرهیز نمایید.
• توصیه می‌کنیم بلافاصله بعد از خوردن غذا دراز نکشید.
• سیگار باعث شل شدن عضلات اسفنکتر مری و افزایش رفلاکس می‌شود. به همین علت بهتر به سراغ آن نروید.
• از پوشیدن لباس‌های تنگ تا حد امکان پرهیز کنید؛ لباس‌های فشرده شکم را تحت فشار قرار می‌دهد.
• به هیچ عنوان اجسام سنگین را بلند نکنید. این کار فشار شکمی را بالا می‌برد و احتمال فتق را بیشتر می‌کند.
• ورزش منظم باعث تقویت عضلات شکم و دیافراگم می‌شود. به همین علت می‌تواند تا حدی از بروز این عارضه جلوگیری کند.

عوارض عدم درمان فتق مری

عدم درمان فتق مری می‌تواند به مرور زمان مشکلات جدی‌تری ایجاد کند. از مهم‌ترین عوارض آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

سوالات متداول درباره فتق مری

کلام آخر

فتق مری اگرچه در بیشتر موارد خفیف و قابل کنترل است، اما در صورت بی‌توجهی می‌تواند به مشکلات جدی گوارشی منجر شود. شناخت علائم، مراجعه به موقع به پزشک و رعایت توصیه‌های درمانی بهترین راه برای جلوگیری از عوارض آن است. با درمان مناسب و اصلاح سبک زندگی می‌توان کیفیت زندگی را به طور قابل توجهی بهبود داد.