آیا فتق ناف خطرناک است؟ (فتق ناف در کودکان و بزرگسالان)

فتق ناف چیست؟

زمانی که بخشی از روده یا بافت چربی از طریق نقطه‌ای ضعیف در دیواره شکمی نزدیک ناف بیرون می‌زند، به آن فتق ناف گفته می‌شود. این عارضه که به نام فتق نافی نیز شناخته می‌شود، معمولاً به‌صورت یک برآمدگی نرم یا سفت در اطراف ناف ظاهر می‌شود و ممکن است با درد یا ناراحتی همراه باشد، به‌ویژه هنگام فعالیت‌هایی مانند بلند کردن اجسام سنگین یا سرفه.

فتق ناف می‌تواند در کودکان به‌صورت مادرزادی رخ دهد یا در بزرگسالان به دلیل عواملی مانند چاقی یا بارداری ایجاد شود.

دلایل ایجاد فتق ناف

یکی از شایع‌ترین دلایل بروز فتق ناف در نوزادان، نقص مادرزادی در بسته شدن کامل دیواره شکمی در محل ناف است. این مشکل معمولاً به دلیل ضعف عضلانی در ناحیه ناف رخ می‌دهد که اجازه می‌دهد بخشی از روده یا بافت چربی از طریق این نقطه ضعیف بیرون بزند.

فتق نافی در کودکان اغلب به‌صورت خودبه‌خود بهبود می‌یابد، اما در برخی موارد ممکن است نیاز به نظارت پزشکی داشته باشد، به‌ویژه اگر برآمدگی بزرگ یا دردناک باشد. در بزرگسالان، فتق ناف معمولاً به دلیل افزایش فشار بر دیواره شکمی ایجاد می‌شود. عواملی مانند چاقی، بارداری، بلند کردن اجسام سنگین، سرفه مزمن یا زور زدن مکرر هنگام اجابت مزاج می‌توانند به ضعف دیواره شکم و بروز فتق نافی منجر شوند. همچنین، جراحی‌های قبلی در ناحیه شکم یا شرایطی مانند تجمع مایع در شکم می‌توانند خطر ابتلا به فتق ناف را افزایش دهند، به‌خصوص در افرادی که عضلات شکمی ضعیفی دارند.

عوارض فتق ناف چیست؟

در صورتی که فتق ناف درمان نشود، ممکن است عوارضی جدی ایجاد کند. یکی از شایع‌ترین عوارض فتق نافی، گیر افتادن یا محبوس شدن بافت بیرون‌زده است که به آن فتق ناف محبوس می‌گویند. در این حالت، بافت گیرکرده نمی‌تواند به‌راحتی به داخل شکم بازگردد و ممکن است باعث درد شدید، تورم یا قرمزی در ناحیه ناف شود.

عارضه جدی‌تر فتق ناف، اختناق یا قطع جریان خون به بخشی از روده یا بافت گیرافتاده است که به آن فتق نافی مختنق گفته می‌شود. این مشکل می‌تواند علائمی مانند تهوع، استفراغ، تب و درد شدید شکمی ایجاد کند و نیاز به جراحی فوری دارد. علاوه بر این، در موارد نادر، فتق ناف ممکن است به انسداد روده منجر شود که عملکرد طبیعی دستگاه گوارش را مختل می‌کند.

تشخیص فتق نافی

برای شناسایی فتق ناف، پزشک معمولاً با معاینه فیزیکی شروع می‌کند و به دنبال برآمدگی یا تورم در ناحیه ناف می‌گردد. این معاینه اغلب زمانی انجام می‌شود که بیمار در حالت ایستاده یا در حال سرفه کردن است، زیرا این موقعیت‌ها می‌توانند فتق نافی را برجسته‌تر کنند.

پزشک ممکن است از بیمار بخواهد که زور بزند یا شکم خود را منقبض کند تا وجود فتق ناف و اندازه آن به‌طور دقیق‌تر مشخص شود. در اکثر موارد، معاینه بالینی برای تشخیص کافی است. در شرایطی که تشخیص فتق نافی با معاینه فیزیکی دشوار باشد یا پزشک به عوارض احتمالی مشکوک شود، ممکن است از روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی یا سی‌تی اسکن استفاده شود. این ابزارها به شناسایی دقیق محل و محتوای فتق ناف، مانند روده یا بافت چربی، و بررسی احتمال گیر افتادن فتق کمک می‌کنند.

درمان فتق ناف بدون جراحی

در مواردی که فتق ناف کوچک و بدون علامت است، به‌ویژه در نوزادان، درمان بدون جراحی امکان‌پذیر است و اغلب با نظارت پزشکی و انتظار برای بهبود خودبه‌خود انجام می‌شود. در کودکان، فتق نافی ممکن است تا سن چهار یا پنج سالگی به‌طور طبیعی بسته شود، اما باید توسط پزشک بررسی شود. در بزرگسالان، کاهش فشار بر دیواره شکمی از طریق کنترل وزن، اجتناب از فعالیت‌های سنگین، و مدیریت شرایط مانند یبوست یا سرفه مزمن می‌تواند به کاهش علائم فتق ناف کمک کند، اگرچه در موارد شدیدتر معمولاً جراحی توصیه می‌شود.

بیشتر بدانید: بهترین روش درمان فتق بدون جراحی چیست؟

بیشتر بخوانید: درباره مراقبت های بعد از عمل فتق چه می‌دانید؟ در این رابطه بیشتر بخوانید.

فتق ناف در کودکان

در کودکان، فتق ناف اغلب به دلیل بسته نشدن کامل دیواره شکمی در محل ناف پس از تولد ایجاد می‌شود و به صورت یک برآمدگی نرم در اطراف ناف ظاهر می‌شود. این عارضه که به نام فتق نافی نیز شناخته می‌شود، معمولاً بدون درد است و ممکن است هنگام گریه، سرفه یا زور زدن کودک برجسته‌تر شود. در بسیاری از موارد، فتق ناف در کودکان تا سن چهار یا پنج سالگی به طور خودبه‌خود بهبود می‌یابد، اما اگر برآمدگی بزرگ، دردناک یا تا این سن باقی بماند، ممکن است نیاز به ارزیابی پزشکی یا جراحی باشد.

فتق ناف در بزرگسالان

در بزرگسالان، فتق ناف معمولاً به دلیل ضعف دیواره شکمی یا افزایش فشار در ناحیه شکم به وجود می‌آید و به صورت برآمدگی در نزدیکی ناف ظاهر می‌شود. این عارضه که به نام فتق نافی نیز شناخته می‌شود، ممکن است با عواملی مانند چاقی، بارداری، بلند کردن اجسام سنگین یا سرفه مزمن تشدید شود. برخلاف کودکان، فتق ناف در بزرگسالان به ندرت خودبه‌خود بهبود می‌یابد و در صورت بروز علائمی مانند درد شدید یا عوارض، ممکن است نیاز به درمان پزشکی یا جراحی داشته باشد.

فتق ناف در بارداری و بعد از زایمان

در دوران بارداری و پس از زایمان، فتق ناف به دلیل فشار اضافی ناشی از بزرگ شدن رحم و ضعف دیواره شکمی ممکن است در زنان ایجاد شود و به صورت برآمدگی در اطراف ناف ظاهر شود. این عارضه که به نام فتق نافی نیز شناخته می‌شود، اغلب با عواملی مانند افزایش وزن، بارداری‌های متعدد یا زایمان‌های سخت تشدید می‌شود. در بسیاری از موارد، فتق ناف پس از زایمان ممکن است با کاهش فشار شکمی بهبود یابد، اما در صورت تداوم علائم مانند درد یا بزرگ شدن برآمدگی، مشاوره با پزشک برای ارزیابی و احتمالاً درمان جراحی توصیه می‌شود.

تفاوت فتق ناف و فتق شکمی

فتق ناف و فتق شکمی هر دو به دلیل ضعف دیواره شکمی رخ می‌دهند، اما تفاوت اصلی آن‌ها در محل بروز است؛ فتق ناف یا فتق نافی به طور خاص در اطراف ناف ایجاد می‌شود، در حالی که فتق شکمی می‌تواند در هر نقطه از دیواره شکم، مانند ناحیه کشاله ران یا بالای شکم، ظاهر شود.فتق ناف معمولاً به صورت یک برآمدگی نرم در نزدیکی ناف دیده می‌شود، اما فتق شکمی ممکن است در نواحی مختلف با علائم متفاوتی مانند درد یا برآمدگی گسترده‌تر بروز کند. تشخیص دقیق نوع فتق برای انتخاب درمان مناسب، از جمله جراحی یا مراقبت‌های غیر جراحی، ضروری است.

سوالات متداول فتق ناف

جمع بندی

فتق ناف یا فتق نافی، عارضه‌ای شایع است که می‌تواند در هر سنی رخ دهد و با علائمی مانند برآمدگی در اطراف ناف و گاهی درد همراه باشد. شناخت دلایل، علائم و روش‌های پیشگیری و درمان این مشکل، از جمله حفظ وزن سالم، تقویت عضلات شکمی و در صورت لزوم انجام جراحی، می‌تواند به مدیریت موثر آن کمک کند.

در کودکان، فتق ناف اغلب خود به خود بهبود می‌یابد، اما در بزرگسالان و در موارد عارضه‌دار، مشاوره پزشکی و درمان به موقع اهمیت زیادی دارد تا از عوارض جدی مانند انسداد روده جلوگیری شود.